ٿر ڪوئلو عالمي سيڙپڪار لا۽ ڪراچي ڪيئن پُھچندو…!: فدا حسين ڪُٻر 

ٿر ڪوئلو پروجيڪٽ پنھنجي منزل تي ڪڏھن پُھچندو, ۽ آخر ڪيئن پُھچي سگھندو. خالي بلاڪس کي مختلف ڪمپنين جي حوالي ڪري ڇڏي ڏيڻ سان ڪوئلي مان حاصل ٿيندڙ بجلي جا ڌڻي ڪڏھن به نه ٿي سگھنداسون. پروجيڪٽس تي ڪيل مھاعدن مطابق ڪمپنين کي روڊن, رستن, ۽ ايئرپورٽس ۽ ٻين گذر لنگھن ۽ ٽرانسپورٽس جي سھولتُن سان اجاگر ڪرڻ پوندو ته جيئن ڪمپنيون روڊن رستن ذريعي آساني سان ۽ بنا ڪنھن مشڪلاتُن سان پنھنجي چونڊيل منزل تي پُھچي سگھن, تڏھن ئي ٿر ڪوئلو پنھنجي منزل تي پُھچي سگھندو.  ٿر جي ترقي ڪراچي جھڙي بندرگاھ جي حيثيت رکندڙ شھر کان سوا۽ ممُڪن ناھي. اُنھي ڪري ڪراچي ٿر ڪوئلي جي پروجيڪٽ ۾ اھم ڪردار ادا ڪندو. ڪوئلو ڪڍڻ جي لا۽ جيڪي مشينز استعمال ڪيو وينديون اُھي ڪراچي کان اسلام ڪوٽ ۽ پو۽ اسلام ڪوٽ جي رستن ذريعي ٿر جي مختلف علائقن ڏانھن منتقل ڪيون وينديون ۽ کوٽائي دوران استعمال ڪيون وينديون. جنھن ڪري حُڪومت جي لا۽ سڀ کان وڏو چيلينج روڊن ۽ رستن جي ھُجڻ پڻ درڪار ھُوندو.

مطلب ته ڪراچي کان اسلام ڪوٽ تائين سي-پيڪ جھڙا بھترين ۽ نوان روڊ کپندا ۽ پُڻ ننڍن ننڍن ڳوٺن ۽ شھرن مان ھيوي مشينُن جي گُذرڻ جي لا۽ بھترين روڊن جو پڻ بندوبست ڪرڻو پوندو. جيڪڏھن پاڪستان ۽ وفاقي حڪومت چائنا جي مدد ڪندي سي-پيڪ جھڙا روڊ ٺاھي ۽ ٺھرائي سگھي ٿي ته پو۽ ھڪ سو پنجھتر ارب ٽن ڪوئلي جي رقم کي حاصل ڪرڻ جي لا۽ اسان کي سي-پيڪ جھڙا روڊ ٺاھراڻا ئي پوندا جنھن ڪري مشينن پُھچائڻ ۾ آساني ٿيندي. عام طور تي ته ٿر ۾ روڊن جي ڪا به سھولت موجود ناھي پر جيڪڏھن روڊ ٺھيل به آھن ته اھڙا آھن جنھن تان کيکڙا ۽ اُٺ گاڏا ۽ ٻيون جيپون ۽ مقامي گاڏيون ئي ھلي سگھنديون, اُتان وزني گاڏين ۽ مشينن جو گُذرڻ انساني جانين جي لا۽ خطرناڪ ۽ رسڪي عمل ھُوندو! جنھن سبب اُتان وڏي مشينري جو لنگھڻ تمام مُشڪل ثابت ٿيندو. حڪومت جي اڳيان اُھو به ھڪ وڏو چيلينج آھي ته ٿوري وقت ۾ سُٺا روڊ ڪيئن ٺاھي سگھندي! ڇا حڪومت پاران ايتري مالي انڪم ۽ انويسٽمنٽ ڪئي ويندي!

عالمي سيڙپڪار ۽ ايمرجنسي جي لا۽ اسلام ڪوٽ ۾ انٽرنيشنل يا بين الاقوامي ايئرپورٽ جي پڻ ضرورت پوندي جتي ھنگامي حالتُن ۾ ڪنھن انجنيئر يا مشينري جي وقت تي پھچي وڃڻ جو انتظام ڪرڻو پوندو. اسلام ڪوٽ ۾ اڳ ئي ايئرپورٽ قائم ڪيو ويو آھي جنھن جو رنوي پڻ تياري جي آخري مرحلن ۾ داخل ٿي چُڪو آھي. سنڌ اينگرو ڪول مائننگ ڪمپني جيڪا بلاڪ ٽو ۾ موجود آھي ۽ ڪوئلو ڪڍڻ وري عمل کي جاري رکيو آھي. ياد رکڻ کپي ته ڪوئلو ڪڍڻ کان پو۽ بجلي پيدا ڪرڻ جي لا۽ پاور ھائوس قائم ڪيا ويندا, پاور ھائوس قائم ڪرڻ کان سوا۽ بجلي جي پيدائش ممڪن ناھي جنھن ڪري ڪمپنيون ڪوئلو ڪڍڻ کان پو۽ پاور ھائوس ٺاھينديون ۽ بجلي پيدا ڪرڻ جو مرحلو شروع ڪنديون. پر پاور ھائوس ۾ جيڪي بوائلرز استعمال ڪيا ويندا اُنھن جي لا۽ مٺو پاڻي ضرور استعمال ڪرڻو پوندو. جنھن لا۽ مٺي پاڻي جو بندوبست ڪرڻو پوندو جنھن سان سوا۽ پاور ھائوس نه ھلي سگھندا. افسوس ته ٿر ۾ پھريان ئي پاڻي جي شديد کوٽ آھي,

پوري ٿر منجھ پيئڻ جي مٺي پاڻي جي لا۽ حُڪومت جي پاران ڪجھ آرو پلانٽس لڳايا ويا آھن پر انھن آور پلانٽس جو پاڻي پيئڻ جي لا۽ ئي مڪمل نٿو ٿي سگھي ته بوائلرز کي ٿڌو ڪيئن ڪيو ويندو! بوائلرز کي ٿڌو ڪرڻ جي لا۽ گھٽ ۾ گھٽ سو ڪيوسڪ پاڻي کپندو جيڪو ڪٿان ايندو! سنڌ حڪومت کي مٺي پاڻي جو پڻ مُمڪن بندوبست ڪرڻو پوندو ته جيئن بوائلرز کي مٺو پاڻي پُھچائي بجلي ٺاھيندڙ پاور ھاوس کي محفوظ رکيو وڃين. اينگرو ڪول مائننگ ڪمپني جي انجنيئرن جو چوڻ ھُيو ته ڪمپني 2019 تائين 660 ميگاواٽ بجلي پيدا ڪرڻ واري حدف ۾ ڪامياب ٿي ويندي پر جيڪڏھن پاور ھاوس جي بوئلرز کي وقت تي مٺو پاڻي نه پُھچايو ويو ته انھي ڏنل حدف ۾ تاخير جو شڪار ٿي سگھي ٿو جنھن سبب بجلي پيدا ڪرڻ ۾ ڪافي مھينا اضافي لڳي سگھن ٿا. ھڪ ئي ممڪن رستو آھي ته ٿر اندر ڪجھ ٻيا آرو پلاٽس لڳايا وڃن ته جيئن اُنھن بوائلرز تائين ڪاميابي سان پاڻي پھچائي وقت تي بجلي پيدا ڪري سگھجي.

واضح ڳالھ آھي ته ٻين ڪيميائي شين کي صاف ڪرڻ ۽ انھن جي استعمال جي لا۽ پاڻي جو ھُجڻ نھايت ضروري آھي. ڪوئلو ٿر جي ريگستان جي مختلف علائقن اندر زيري زمين ھڪ سو چاليھ ميٽرن جي اونھائي تي ملندو جنھن جي کوٽڻ کان پو۽ ئي ڪوئلو نڪرڻ شروع ڪندو, پر اُھو انھي وقت تائين استعمال نه ٿي سگھندو جيستائين پاور ھاوس ڪم ڪرڻ شروع نه ڪندا ۽ پاور ھاوس تڏھن ڪم ڪرڻ شروع ڪندا جيستائين انھن جي بوائلرز کي مٺو پاڻي فراھم نه ڪيو ويندو! ٿر ۾ مٺي پاڻي جو پُھچڻ ئي ڪوئلي پروجيڪٽ جي شروعات ھُوندي سنڌ حڪومت کي مٺي پاڻي جي ھڪ ڪيوسڪ جي فراھمي ڏيڻي پوندي ته جيئان ڪوئلي مان آساني سان بجلي پيدا ڪئي وڃين. باقي اڄ جي مضمون جو اھم نختو آھي ته ڪراچي کان اسلام ڪوٽ ۽ اسلام ڪوٽ کان ڪوئلي جي کاڻين تائين سفر ڪيئن ٿيندو…..! سنڌ سرڪار کي سي-پيڪ جھڙا ڪارائتا روڊ ٿر جي ٻاھرين رستن ۽ اندرين رستن تي ڪوئلي جي کاڻين تائين ٺاھڻا پوندا, اسلام ڪوٽ ۾ بين العقوامي ايئرپورٽ پڻ ٺاھڻو پوندو پو۽ ئي عالمي سيڙپڪار ڪراچي پُھچي سگھندي…!

 

Author: Tariq Sandilo

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *