ڪراچي (اسٽاف رپورٽر) سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه جي صدارت هيٺ 32 هين بورڊ اجلاس ۾ پبلڪ پرائيويٽ پاليسي (پي پي پي) بورڊ ماڙيپور ايڪسپريس وي، لنڪ روڊ کان ڪورنگي، حب واٽر سپلاءِ 3 ايم جي ڊي واٽر سپلائي ڌاٻيجي کان خصوصي اقتصادي زون، لياري سيوريج سسٽم، ايل ڊي اي اسڪيم، پنج ايم جي ڊي سيلينيشن پلانٽ ۽ نبي سر کان واجيرا ڪينال تائين جي تعمير پي پي پي موڊ تحت منظوري ڏني وئي. اجلاس وزيراعليٰ هائوس ۾ ٿيو. اجلاس ۾ صوبائي وزيرن نثار کهڙو، سردار شاهه، امتياز شيخ، اويس شاهه، ناصر شاهه، سهيل انور سيال، مرتضيٰ وهاب، ايم پي اي غلام قادر چانڊيو، چيئرمين پي اينڊ ڊي محمد وسيم، سينئر ميمبر بورڊ آف روينيو قاضي شاهد پرويز، وائيس چانسلر اين اي ڊي ۽ ٻين لاڳاپيل صوبائي سيڪريٽرين شرڪت ڪئي. جن منصوبن تي غور ويچار ٿيو ۽ منظوري ڏني وئي اهي هن ريت آهن: ماڙيپور ايڪسپريس وي: بورڊ ماڙيپور ايڪسپريس وي (ايم اي) جي تعمير تي خيالن جي ڏي وٺ ڪئي. اهو 8 ڪلوميٽر ٻه لين پروجيڪٽ هوندو جيڪو ماڙيپور ايڪسپريس وي کان وائي جنڪشن تائين هوندو ۽ ان ۾ آئي سي آئي پل تي ٻه لين وني وي انٽرچينج هوندو. سنڌ جي وڏي وزير چيو آهي ته ماڙيپور ايڪسپريس وي کان توقع آهي ته انهيءَ سان ڪراچيءَ سمنڊ تائين گهڻو جلد پهچي سگهبو ۽ اهو ٻن سالن اندر مڪمل ٿيندو ۽ انهيءَ سان علائقي ۾ ٽرئفڪ جي رش جو پڻ خاتمو ٿيندو. پيپلز پارٽي بورڊ منصوبي جي منظوري ڏئي ڇڏي ۽ يونٽ کي هدايت ڪئي ته ٽينڊر جاري ڪيا وڃن. لنڪ روڊ کان ڪورنگي: ھي 11.5 ڪلوميٽر ٻه کان ٻه لين روڊ آھي ۽ توقع آھي ته ڪورنگي جي صنعتي علائقي تائين جلد رسائي ممڪن بڻائنيدو ۽ هيءَ منصوبو پنهنجي شروعات کان ٻه سال جي عرصي اندر مڪمل ٿيندو. منصوبي ۾ اندرين روڊن جي تعمير ۽ شهر اندر هڪ پل جي تعمير شامل آهي. پي پي پي بورڊ منصوبي جي منظوري ڏني ۽ پيپلز پارٽي يونٽ کي چيو ته هوءَ ان لاءِ سيڙپڪارن سان رابطو ڪري. حب پاڻي جي فراهمي: اجلاس کي ٻڌايو ويو ته ڪراچي حب واٽر سپلاءِ سسٽم ۾ 1981 ۾ 656000 ايڪڙ فٽ سڌي ريت ذخيرو ڪرڻ جي گنجائش سان گڏ حب ڊيم جهڙن وڏن ڪمپونينٽس تي ٻڌل آهي. حب ڊيم کان ايندڙ اٺ ڪلوميٽر ڊگهي ندي واپڊا جي انتظام هيٺ آپريٽ ٿيندي آهي. هيڊ ريگيوليٽر ان مقام تي لڳايو ويو آهي جنهن سان مرڪزي ندي ڪراچي حب ڪينال (ڪراچي طرف ويندي آهي) ۽ لسبيلا ڪينال (بلوچستان ۾ ضلع لسبيلا طرف ويندي آهي) ۾ ورهائجي ويندي آهي. ايندڙ پاڻي جو 63.3 سيڪڙو ڪراچي ندي لاءِ مختص ڪيو ويندو آهي جڏهن ته باقي 36.7 سيڪڙو لسبيلا کي ڏنو ويندو آهي. ڪراچي حب ڪينال 22.4 ڪلوميٽر ڊگهو آهي جنهن ۾ 100 ايم جي ڊي جي گنجائش آهي جيڪو هيڊريگيوليٽر سان شهر تائين جي ڊبليو ايس بي ذريعي آپريٽ ڪيو ويندو آهي. ندي جي پکيڙ ۾ خاص ڪٽ ۽ ساختي نقص آهن جنهن سان پاڻي جو نقصان ٿيندو آهي. ندي سان پاڻي پمپ ڪرڻ لاءِ ٻه پمپ هائوسز استعمال ٿيندا آهن جيڪي وڌندي مين فلٽريشن پلانٽ تائين ويندا آهن. پراڻو پمپ هائوس فعال نه آهي ۽ نئين ڊزائن سان کيس لائيف ٽائيم بهتر ٿيندي. ٻن ڪلوميٽر ڊگها پائيپ پلمبنگ اسٽيشنن کان فلٽريشن پلانٽ تاين پاڻي وٺي ويندا آهن. پائيپ 38 سال پراڻا آهن ۽ ان کانپوءِ انهن کي تبديل نه ڪيو ويو آهي. فلٽريشن پلانٽ ۾ 80 ايم جي ڊي ٽريٽمينٽ جي صلاحيت آهي ۽ اهو وڌيڪ ڪارآمد نه آهي. ان ۾ سولر پاور پلانٽ آهي جنهن جي گنجائش 6 ميگاواٽ آهي. پاليسي بورڊ ان منصوبي کي منظوري ڏني ۽ پي پي پي يونٽ کي منصوبي کي شروع ڪرڻ جي هدايت ڪئي. صوبائي حڪومت واپڊا جي عملدارن سان لاڳت ۾ شيئر لاءِ ڳالهائيندي 30 ايم آءِ جي ڊي پاڻي جي فراهمي: منصوبي ۾ ڌاٻيجي اسپيشل اڪنامڪ زون (10 ايم آئي جي ڊي) ۽ ڊسٽرڪٽ سائوٿ (20 ايم آئي جي ڊي) سميت ڊي ايڇ اي، قيوم آباد، اختر ڪالوني ۽ ٻين علائقن جي پاڻي کي پائيپ لائين وڇائڻ ۽ پمپنگ اسٽيشنن، فلٽريشن پلانٽ جو قيام، بجلي جي فراهمي ۽ طريقن جي حفاظت (اختتام پذير) اختتامي صارفين کان گڏ ڪرڻ سان گڏوگڏ ورڇ واري نيٽ ورڪ جي اپگريڊيشن ۽ بحالي سميت انيڊڪنزيومر کان ڪليڪشن ڪئي پئي وڃي. هڪ خانگي فرم منصوبي لاءِ ٽرانزيڪشن ايڊوائزري سروسز جي فراهمي ۾ دلچسپي ظاهر ڪئي آهي. پي پي پي بورڊ پروجيڪٽ ڊيولپمينٽ فيسليٽي (پي ڊي ايف) فنڊز تائين رسائي جي منظوري ڏني آهي ۽ پي پي پي يونٽ کي پرڏيهي ڪنسلٽنٽس کي فزيبلٽي اسٽڊي لاءِ رڌل رهڻ جي هدايت ڪئي آهي.لياري سيوريج بحالي پروجيڪٽ (ايل ايس آر پي) وٽ لياري ۽ سندس ڀرپاسي علائقن ۾ مختلف سائيز ۽ صلاحيتن جي سيوريج سسٽم لاءِ 14 پمپنگ اسٽيشن موجود آهن. سڀني پمپنگ اسٽيشنن ۽ پاڻ ۾ ڳنڍيل سيوريج نيٽورڪ سميت اهم ٽرنڪ گٽر، هيٺيان ناليون گهڻا ڀريل حالت ۾ آهن انهن کي فعال ۽ بحال ڪرڻ جي سخت ضرورت آهي. سنڌ جي وڏي وزير چيو ته لياري ۽ ان جي ڀرپاسي وارن علائقن ۾ سيوريج جي نظام کي نئين سر بحال ڪرڻ جي ضرورت آهي، بنيادي طور تي سڀئي پمپنگ اسٽيشن، اهم گٽر ٽرنڪس ۽ اهم رائزنگ شامل آهن. پي پي پي پاليسي بورڊ فزيبلٽي اسٽڊي ڪرڻ لاءِ هڪ صلاحڪار جي خدمت حاصل ڪرڻ لاءِ منصوبي لاءِ فنڊز جي منظوري ڏني. ايل ڊي اي اسڪيم: ايل ڊي اي اسڪيم 42 جو قيام 1994 ۾ ٿيو. منصوبي جي شروعاتي ترقي پلاٽن جي الاٽمنٽ ذريعي جمع ٿيل فنڊز ذريعي ڪئي وئي. منصوبي جي ترقي بنيادي طور تي فنڊز جي کوٽ ۽ ايل ڊي اي جي حق ۾ زمين ۾ عدم استحڪام سبب سست ٿي آهي. ايل ڊي اي جو مقصد سڄي اسڪيم کي بحال ڪرڻ ۽ پي پي پي موڊ تحت انفرااسٽرڪچر ۽ يوٽيلٽي نيٽورڪ تيار ڪرڻ لاءِ ٽرانزيڪشن ايڊوائزري ڪنسلٽنٽس جي مدد سان هڪ حڪمت عملي تيار ڪرڻ آهي. پاليسي بورڊ ان منصوبي جي منظوري ڏني ۽ پي پي پي يونٽ کي ان منصوبي جي فزيبلٽي اسٽڊي ڪرڻ ۽ ٽرانزيشن ايڊوائزري سروسز فراهم ڪرڻ جي هدايت ڪئي. پنج ايم آءِ ڊي ڊي سيلينيشن: ڪراچي واٽر اينڊ سيوريج بورڊ هن وقت پي پي پي موڊ تحت ”ڊي سيلينيشن پروجيڪٽ“ تي عمل ڪرڻ ۾ دلچسپي رکي ٿي، جنهن تحت سمنڊ جي پاني کي ريورس اوسموسس ٽيڪنالاجي جو استعمال ڪندي 5 ايم آئي جي ڊي صاف ڪرڻ وارو پلانٽ قائم ڪرڻ آهي، بنيادي طور تي ڪلفٽن ۽ ڊي ايڇ اي علائقن جي پاڻي جي ضرورتن کي پورو ڪرڻ آهي. ان منصوبي تحت ڪلفٽن، ڊي ايڇ اي ۽ ڀرپاسي وارن علائقن ۾ پاڻي جي کوٽ جي ضرورتن کي پورو ڪرڻ لاءِ سب کان ڪمرشل، ٽيڪنيڪل ۽ قانوني طور تي قابل عمل آپشن کي ڳوليو ويندو ۽ انهيءَ جي ويجهو 5 ايم آئي جي ڊي صاف ڪندڙ پلانٽ جو قيام عمل ۾ آندو ويندو. ان سلسلي ۾ ڪي ڊبليو اينڊ ايس بي کي ڪنسلٽنٽس کي شامل ڪرڻ جي ضرورت آهي. اهڙي ريت منصوبي تي عملدرآمد لاءِ هڪ جامع فزيبلٽي اسٽڊي ۽ ڏيڻ وٺڻ بابت مشاورتي خدمتون سرانجام ڏيڻ، بورڊ ان منصوبي جي منظوري ڏئي ڇڏي. نبي سر کان واجيرا واٽر پراجيڪٽ: سنڌ حڪومت کي 200 ڪيوسڪ پاڻي کي خارج ڪرڻ لاءِ فراش ريگيوليٽر کان نبي سر تائين ندي تعمير ڪري ٿر بلاڪ 1 ۾ آءِ پي پيز لاءِ پاڻي جي انفرااسٽرڪچر وڇائڻ لاءِ سيڙپڪاري جي ضرورت آهي. 200 ڪيوسڪ مان 45 ڪيوسڪ کي ٿر بلاڪ 1 جي آءِ پي پيز کي سپلائي ڪرڻ آهي. تعميراتي لاڳت ۽ ڊيڊ لائين کي ڏسندي سنڌ ڪابينا ان منصوبي کي پي پي پي موڊ ذريعي شروع ڪرڻ جو فيصلو ڪيو. هڪ خانگي فرم واٽر سپلائي جي سهولت جي ترقي ۽ ڪارروائي لاءِ هڪ تجويز پيش ڪئي آهي. آبپاشي کاتي 19 فيبروري 2020 تي ايل او آئي جاري ڪئي. ان منصوبي جي فزيبلٽي اپريل 2020 ۾ پيش ڪئي وئي هئي. جون 2020 ۾ سنڌ حڪومت ڪنسسيوريم ذريعي تيار ڪيل معاهدن ۽ مالياتي ماڊل جو جائزو وٺڻ لاءِ هڪ ڪنسورشيم مقرر ڪيو هو. پاليسي بورڊ ڄاڻايل ٽرانزيڪشن ڍانچي، رسڪ ميٽرڪس ۽ مراعتن جي معاهدي تي صحيحون ڪرڻ جي منظوري ڏني آهي.
