وڻن جي واڍي ۽ موسمي تبديليون

هڪ زمانو هيو جڏهن ڪشمير، ڪوهه مري، سوات ۽ نٿياگلي جي ساون وڻن سان گڏ سنڌ جا جهنگ ۽ جنگل، ڪوئيٽا ۾ موجود وڻڪاري ۽ سنڌو درياءَ جي ڪنارن تي موجود ڪروڙين وڻن جي ڪري سڄي ملڪ جي موسم ۾ گرميءَ جون ڪجهه ڊگريون گهٽ هونديون هيون. وڻ فطرت جي گرمين کي جذب ڪندا هيا. فضائن جي گرمي کي وچٿرو ڪندا هيا. بادلن کي ڀرجڻ ۾ مدد ڪندا هيا ۽ ڪراچي سميت سنڌ توڙي پاڪستان جي مختلف علائقن ۾ برساتون پونديون هيون. آهستي آهستي ڪشمير کان وٺي ڪراچي تائين پنهنجي ذاتي هٻڇ ۽ لوڀ جي ڪري ۽ مختلف سياسي معاملن جي ڪري جهنگ ٻيلا ختم ڪري قبضن جي نذر ٿيندا ويا. جنهن ڪري موسمون گرم ٿينديون ويون. موسمون نه ٿيون ڄڻ ته باهه جي اوڳاڇ هجي، جيڪا ڌرتين ۽ ان تي رهندڙن مٿان پوندي رهي. هلندي هلندي انهن وڻن جي کوٽ جي ڪري برساتون، وچٿريون موسمون، سِياحت، ماڻهن جون طبيعتون، انساني چمڙيءَ کي لڳندڙ بيماريون، زمينن جون تباهيون، دريائي پاڻيءَ جي کوٽن، وڏين وڏين ٻوڏن ۽ انتظامي ناانصافي جي ڪري سموريون موسمون خطرناڪ سطح تائين اگرا نتيجا ڏيڻ لڳيون آهن. ڪراچي ۾ آباديءَ جي واڌ کي روڪڻ کان بچاءَ بدران ٻيلن  کي ڄڻ ته باهه ڏني ويئي. ڪنڪريٽ جون بلڊنگون ذاتي نفعن جي سبب تمر جا ڪروڙين وڻ ڳڙڪائي ويون. ڪراچي جيڪا دلربا موسمن جي وستي هئي، جيڪو عاشقاڻو شهر هيو، جنهن جي برساتن تي ڪيئي فلمي گانا لکيا ويندا هيا، ان ڪراچي ۾ هلندڙ سال جي اپريل ۽ مئي مهينن ۾ 40 کان 43 ڊگري پد جي ڳالهه ڪا معمولي ۽ گهٽ خراب ڳالهه ناهي، اها ظاهر ڪري ٿي ته اسان وڻن جو، ساوڪ جو، ٻيلن، جهنگن ۽ جنگلن جون ڪهڙو حال ڪيو آهي. انهن وڻن سان دشمنين جي ڪري فضائون گرم ترين ٿي رهيون آهن. اهو حشر رڳو ڪراچي ۾ ناهي، اهو لاڙڪاڻي، پنوعاقل، سکر، حيدرآباد ۽ سمري سنڌ جو آهي. ان تي جيتري به ڳڻتي ڪجي اها گهٽ آهي. سنڌ ۾ دماغي ڪرپشن جي خاتمي لاءِ ضروري آهي ته سنڌ جا عوام پاڻ ان بيماريءَ کان پنهنجي جان ڇڏائين. بنگلا، ماڙيون، عمارتون ۽ مرتبا وڏيون ڳالهيون آهن اهي پنهنجي محنت سان ملي وڃن ته ان کان وڌيڪ بهتر ٻي ڳالهه ٿي نه ٿي سگهي. پر پرائي ماڙيءَ تي پنهنجي ڀونگي ڊاهڻ واري روش ۽ نتيجي ۾ قوم جون ” ٻه به وڃن ته ڇهه به وڃن“ ته ان سڄي ڳالهه کي سمجهڻ جو ۽ پاڻ کي سنڀالڻ ۽ ڌرتين کي بچائڻ جو وقت اچي ويو آهي. سڄي سنڌ جي عوام جو فرض آهي ته اهي وڻن جي باري ۾ پنهنجي ذاتي هلت چلت کي تبديل ڪن. وڻن پوکڻ جي باري ۾ هر انسان ٻئي کي همٿائي. انهن وڻن جي پوکڻ کان سواءِ سنڌ ۾ ڪنهن به معنا ۾ ڪيئي رٿائون، دريائن جا وهڪرا، سنڌ جي زمين سڀ جو سڀ غرق ٿي ويندي. سنڌ جي ٻيلي کاتي کي گهرجي ته ان سلسلي ۾ نه رڳو ٻيلن جي باري ۾ سنجيدگي جو مظاهرو ڪري پر جيڪي به ناحق سنڌ جي ٻيلن سان ٿيا آهن انهن جي باري ۾ پڻ وڌيڪ  تدارڪ ڪري. ان سلسلي ۾ جيڪي به ٻهراڙيون آهن انهن جي مدد ڪرڻي پوندي ۽ ٻيلي کاتي کي ۽ زراعت کاتي کي ۽ ماحوليات واري کاتي کي الڳ الڳ ۽ گڏجي هڪ اهم حڪمت عملي جوڙڻي پوندي ته جيئن وڻن پوکڻ واري عادت سنڌ جي هڪ روايت پيدا ٿي وڃي. سنڌ جي عوام کي پنهنجو پاڻ کي ان دماغي ڪرپشن جي دز مان به پاڻ کي ڇنڊي اٿڻو پوندو جنهن اسان کي اهو سيکاريو آهي ته ” منهنجو ڇا؟“ پر جي سڄي سنڌ ان ”منهنجو ڇا“ کان اڳتي ئي نه سوچي ته پوءِ هيءَ ڌرتي اسان جي قدمن هيٺان کسڪڻ کان اڳ ئي تباهه ۽ برباد ٿي ويندي.

 

Author: Tariq Sandilo

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *