جڏهن آمر ضياء الحق خلاف ايم آرڊي تحريڪ جنم ورتو، تنهن وقت سنڌ جي اڪثر شهرن ۾ جمهوريت جي بحالي لاء سرگرمي تيز رهي هئي ، ڌرتي جي جوڌن ان هلچل ۾ پاڻ ملهايو،آمر جي آمريت ، ڏاڍ، جبر، ظلم، خلاف هماليا جبل جيڏي حوصلي سان اڳيان وڌندي جمهوريت جي سر بلندي لاء پاڻ ۽ پنهنجي شهر کي تاريخ جي سنهري ورقن ۾ لکرائي ۽ هميشه زنده رکيو،
اهو سال 1983ع هيو جڏهن آمريت خلاف ايم آرڊي تحريڪ سڄي سنڌ ۾ سرگرم عمل هئي، اهڙي سرگرمي ۾ دادو ضلعي جي جدوجهد وري سڄي سنڌ جي جدوجهد کان منفرد حيثيت رکي پئي، جمهوريت پسندن پاران آمريت خلاف هلندڙ جدوجهد جنگ دوران خيرپور ناٿن شاهه جي روڊن تي جمهوريت جي بحالي لاء جدوجهد ڪندڙن انهن جوڌن تي رياستي ادارن جي اهلڪارن سڌيون گوليون هڻي 8 ڄڻا شهيد ڪيا هئا. ۽ شهيدن جي رتن سان شهر جا رستا رنگين بڻجي ويا، تنهن با وجود بهادر ماڻهن جي جدوجهد ختم ٿيڻ بدران جيئن جو تيئن تيز ٿيڻ لڳي، اهڙي تاريخ ساز واقعي ٿيڻ بعد دادو ضلعي کي ويٽنام جو لقب مليو۽ تعلقي خيرپور ناٿن شاهه کي بيروت جي لقب سان سڏيو ويو.
هاڻي ڳالهه بيروت شهر جي ڪنداسين ، گذريل ٽن ڏهاڪن کان هر حڪمراني دور ۾ نظر انداز رهندڙ هي بيروت شهر انتهائي خراب حالتن جو شڪار رهيو آهي، هتان جي مقامي سياست جا محور ۽ وزارتون ماڻيندڙن سياستدانن ۾وفاقي سميت صوبائي وزارتن سميت سنڌ جي وڏ وزارتن ۾ رهندي هن شهر جي هميشه سياست ڪئي آهي، پر تاريخي شهر جي حالت کي سڌارڻ بابت نه ڪي ڪوششون ورتيون ويون ۽ نه ڪا خاص دلچسپي ورتي وئي، هميشه چوندجي آيل نمائندن عوام سان سکڻن واعدن ۽ آسرن سواء بيو ڪجهه به نه ڏئي سگهيا جنهن سان شهر ۽ شهرين جي ڪا ڀلائي ٿي سگهي.
2010 سال ۾ جيڪا مها ٻوڏ هن شهر کي اذيت ڏني ۽ وڏو نقصان ڏنو ۽ سڄي تعلقي جي انفرا اسٽڪچرتباهه ٿيو، جنهن جو ازالو ته گذريل پنجن سالن جي عرصي دوران به نه ٿي سگهيو، ايئين کڻي چئجي ته ماڻهن ۾ سياستدانن کان بيزاري جو شعور بيداري وارو عمل اختيار ڪرڻ لڳو، تبديلي جي خواهشن جي تڪميل لاء ڪنهن مسيحا صفت سياستدان جي انتظار جو پختو ارادوعمل ۾ ڏسڻ آيو هيو، ان وقت جي منتخب نمائندن کي وقت سر عوامي تاثرات به مليا هئا، اهي تاثرات يا مهڻا انهن سياستدانن کان صدين تائين شايد نه وسرڻا آهن، شهر بيروت جيڪو ايم آر ڊي تحريڪ جو سر موڙ ڪردار رهندڙ شهر خيرپور ناٿن شاهه جو انفرا اسٽڪچر تباهه ٿيڻ با وجود ان جي بحالي لاء ان وقت جي چونڊيل نمائندن جي عدم دلچسپي سبب تاريخي شهر کي اصل حالت ۾ آڻڻ لاء جيڪي صلاحيتن جي پوري پوري ذميواري ادا ڪرڻي هئي، اها مثبت طريقي سان عمل ۾ نه اچي سگهي، اهو سونو دور هيو جنهن وقت صدر مملڪت آصف علي زرداري هن جمهوريت جي سر موڙ ڪردار بيروت شهر جي مالڪي ڪندي شهر کي ماڊل سٽي بڻائڻ جو پڻ اعلان ڪيو هيو، پر افسوس ته ان وقت جو ايم پي اي ۽ ايم اين اي ٻئي حڪمران ڌر جا ئي هئا، جن کي عوام عدم دلچسپي ۽ نظر انداز ڪرڻ جون ميارون ۽ شڪايتون به نوٽ ڪرايون هيون،
شاهه صاحب جي هنن سٽن وانگر ته ..
جي روپوٿئي جهڙ ته سونو وسي مينهن، اهو نڌورو ڏينهن جو اڃو وڃي ان مان
ڇو ته ان وقت رياست جو صدر آسف علي زرداري وزير اعظم يوسف رضا گيلاني جڏهن ته صوبائي ۽ قومي تڪ تي چوننڊيل سڀ ميمبر پ پ جا هجن پوء به بيروت شهر جي بهتري لاء ڪي مثبت ڪوششون نه وٺڻ ڪري بيروت شهرجي بهتري جا خاص نتيجا حاصل نه ٿي سگهيا، ۽ عوامي رنجشون پڻ زنگ جيان رهجي ويون آهن،
بهر حال وقت ڪنهن جو به انتظار نه ڪندو آهي، ڪجهه عرصي گذرڻ بعد جتي دنيا ۾ ترقي ۽ تبديلي جهڙا نوان دور شروع ٿيا، اتي بيروت شهر ۾ هاڻي تاريخ ساز ترقياتي ڪمن جو ڄارپڻ وڇايو پيو وڃي، ترقي ۽ تبديلي جي نئين سفر ۾ تبديل ٿي ويل بيروت شهر جا هاڻوڪا روڊ، رستا، گليون، بازارن نه صرف ترقياتي ڪمن هلڻ ڪري خوبصورتي جو پسمنظر جو ڏيک ڏيئي رهيو آهي، پرجديد طرز سان ڪشادگي جي بنياد سان تعميرات جو سلسلو پڻ شروع ٿي ويو آهي، ڪي اسڪيمون هلندڙ آهن ته ڪي اسڪيمون مڪمل ٿي رهيون آهن، پر هي تاريخ ساز ترقياتي ڪم جنهن جي لاڳت 18 ڪروڙ روپين جي آهي جيڪا ڪي اين شاهه جي تاريخ ۾ اهڙو مثال ماضي ۾ به نه ٿو ملي،
حقيقتن جو جائزو وٺبو ته هي ساڳيو ئي شهر آهي جيڪو وڏو عرصونظر انداز رهيو، شهر جا روڊ رستا بازارون کنڊر بڻجي ويا هئا، نيڪاسي نظام بهتر نه هجڻ سبب شهر خوبصورتي کان محروم رهيو، ڪجهه عرصي دوران هتان جي مقامي شهرين ۽ واپاري طبقي جي دوستن سان ڪچهري دوران بيروت شهر خيرپور ناٿن شاهه جي تازي بدليل صورتحال بابت ڳالهه ٻولهه تي هنن ٻڌايو ته سنڌ جي سخي انسان حاجي امير بخش جوڻيجو جي سخي فرزند عبد العزيز جوڻيجو کي ايم پي اي ٿيڻ کي اڃان هڪ سال به مڪمل نه ٿيو آهي، پر سندس جي ڪوششن ۽ ڪاوشن تي حيران آهيون، جنهن جي ايم پي اي جي ايام ڪاري دوران بيروت شهر کي ماڊل سٽي بڻائڻ جي خواب کي حقيقي شڪل ڏيڻ واري جدوجهد کي يقيني بڻائن جو تاريخ ساز ڪردار ادا ڪيو آهي، اهڙي تاريخ ساز ترقياتي ڪمن جو ڄار وڇائڻ جو ڪڏهن به اڳ اهڙو مثال نه ٿو ملي، شهرين جو اهو به چوڻ هو ته جوڻيجا سخاوت ، مهمان نوازي ۽ واعدي جا پڪا ۽ سڀني کان اڳڀرا رهيا آهن، ۽ عوامي مسئلن تي جدوجهد تان ڪڏهن به پوئتي نه هٽيا آهن، 1983ع موجب مليل لقب واري بيروت شهر جا نيٺ ڀاڳ کلي ويا آهن، جنهن شهر جي خدمت ڪرڻ لاء هڪ سخي انسان ۽ مهمان نوازسياستدان انجنيئر عبدالعزيزجوڻيجو سرڪاري اهم عهدو ڇڏي عوامي خدمت جي جذبي سان هن شهر کي حقيقي ۽ اصل حالت ۾ آڻڻ لاء تاريخ ساز محنت ۽ مثبت ڪردار سان بيروت جي بهتري ۾ وڏو مددگار ثابت ٿيو آهي، اهڙي عملي جدوجهد کي مقامي شهري پڻ قدرن جي نگاهه سان ڏسن ٿا.
******
